آزادی ها در راه

هنوز بر من مسلم نشده ولی همین روزها منتظر شنیدن خبر آزادی مازیار بهاری بودم. بنابراین تصورم هست اگر دیشب آزاد نشده باشد هم امشب آزاد می شود و این درست به مثابه فرج بعد از شدت غنیمت است و همه ما روزنامه نگاران به خود تبریک خواهیم گفت که یکی از اسیرانمان از بند آزاد شد، چندی دیگر هم منتظر محمد قوچانی هستیم و بعد هم دیر نخواهد بود که یاران سرفراز هنگامه شهیدی و همه روزنامه نگاران اسیر، لیلاز، زیدآبادی و بهمن اموئی و دیگران.

دست کم هرازگاه یک روزنامه نگار به یک همکار ایرانی خود تلفن نخواهد کرد و نخواهد پرسید اگر نظام ایران مانند زیمبابوه با کار خبرنگاران خارجی مخالف است چرا اصلا به آن ها اجازه فعالیت می دهد، نکند تصور می کند که خواهد توانست همه روزنامه نگاران جهان را کنترل کند.
یا چنان که هفته گذشته رخ داد سردبیر یک نشریه سیاسی معتبر انگلیسی نامه ای بنویسد و از یک روزنامه نگار قدیمی ایرانی بپرسد راستی چه خبرست در آن مملکت، چرا مازیار را آزاد نمی کنند، می خواهند چی را به کی ثابت کنند. اعتراف هائی را که به زور از وی گرفته اند برای هیچ کس باورپذیر نیست چرا آبروی خود را می برند. ممکن است یکی در این باره به ما توضیح بدهد.

اما پاسخ همان است که روزنامه نگار پیر به همتای انگلیسی جوان خود داد و گفت: "آیا اگر خانه تان آتش بگیرد یا خیال کنید که آتش گرفته است سعی خواهید کرد حتما با ظرف یک بار مصرف پلاستیکی آب بر آتش بریزید یا اگر یک پارچ قدیمی عتیقه و یک گلدان چینی گرانبها هم دم دست بود برمی دارید و آب می کنید و بر سر آتش می پاشید" و با این مقدمه برای وی توضیح داد که نظام جمهوری اسلامی در سی سال گذشته همواره کشور را در لبه خطر نگاه داشته و یا این تاکتیک خود را از اطاعت قانون معاف کرده، البته همزمان مردم را به علت زیر پا گذاشتن قانون محاکمه و حتی اعدام می کند. در پاسخ مردمی که می پرسند پس شعارهای انقلاب چه شد، مدام از زبان مدیر روزنامه کیهان شعار می دهد که مگر نمی بینید چقدر شرایط حساس است و مگر نمی بینید آمریکا در کمین است و دشمن حرامی بیدار، حالا چه موقع قانونمداری است. اما در برابر اعتراض های بین المللی مدافع حقوق بشر استدلالی دیگر دارد. آن جا که می رسد استدلال می کند که دولت و قوه قضاییه همه جا بر اساس قانون عمل کرده اند.

با این وضعیت حکومت دو زبان برای خود انتخاب کرده زبانی که برای دامن زدن به غرور ملی با مردم ایران برگزیده و زبانی که با جهان گفتگو می کند. ساده کنیم صورت مساله را. مثال روابط با آمریکا خوب و روشنگرست. در سال های گذشته، هم به دوران هاشمی رفسنجانی و هم در دوران اصلاحات، کاملا مشهود بود که دولتی ها با توجه به اطلاعاتی که داشتند مدام در جهت پایان دادن به خصومت با آمریکا و جهان غرب بودند، اما جناح راست با اطمینان از حمایت رهبر ایستاده بود که این خط قرمزست و عبور نتوان کرد، گاه گفتند که مرگ بر آمریکا فرموده پیامبر است. اما چندان که کار به دولت مطلوبشان رسید آشکار گردید که مخالفت جناح راست [با حمایت رهبری] با شفافیت و صداقت و با خبرکردن مردم بود. آن ها در حقیقت می گفتند همچنان ژست های ضد آمریکائی بگیرید و مردم را در مجامع تحریک کنید اما در نهان هر چه آمریکائی ها می خواهند آوانس بدهید که هواپیما بگیرید و تحریم ها را لغو کنید.
این سیاست "دو زبانی" شده است منتهای درایت به روایت دیپلوماسی جمهوری اسلامی. انصاف این است که این سیاست در سال های اول جواب داد چون که دنیا رمزش را نمی دانست و معنایش را پیدا نمی کرد اما اینک دنیا به خوبی درک کرده که چقدر فریفتن مردم برای دولت احمدی نژاد و حامیانش مهم است و چون این را دریافته، پس امتیاز بیشتری می خواهد تا زمینه برای فریب مردم به دولت بدهد.

شور انقلابی
در چنین حالتی تمامی شور ضد آمریکائی روزنامه کیهان شده است مقاله ای که یازده روز بعد از گفته محمود احمدی نژاد و روزها بعد از مذاکرات ژنو به قلم شریعتمداری می نشیند و در آن به "رییس جمهور محبوب" توضیح می دهد که گویا تعیین سیاست های کلی با رهبرست و مذاکره با آمریکا از جمله سیاست های کلی است. اما کیست که نداند که این مرحمت کجا و مقالات مملو از غیرت دینی و ملی آتشین خطاب به دولتمردان پیشین که از قضا هرگز تا جائی نمی رفتند که دولت کنونی رفت.

در حکایت حقوق بشر و دادگاه ها و رفتار با اصلاح طلبان هم همین گونه است. حکومتی که هشت ماه قبل با نشان دادن چند روزنامه ای که منتشر می شدند و نقدهای اصلاح طلبان که در زمان انتخابات بر زبان می آوردند به جهانیان می گفت ایران ازادترین کشور جهان است و ازادی مطلق در ایران است، حالا معلوم شده که در نهان از خود می پرسید بعد از انتخابات باید چه کرد با این میزان زبان بازشدن ها، با این سطح از نقد و شفافیت. در آن زمان برخی شادمانه می گفتند "گیرم دولتی ها در انتخابات تقلب کنند با این میزان آزادی چه خواهند کرد، با عادت مردم به شفافیت اطلاع رسانی چه می کنند، با شبکه های ماهواره ای چه می کنند". و نتیجه می گرفتند که کاری در مقابله با ازادی بیان نمی توان کرد، زبان مردم باز شده، دانشجویان راه سخن گفتن را یافته اند و در هر خانه ای چند نماینده از جنبش معترضان و ازادی خواهان وجود دارد که زندگی بهتر می خواهد.
اما انتخابات که صورت گرفت، جناح حاکم نشان داد که نقشه ای در آستین داشته است. دولت رای را که از مردم گرفت، رای دیگران را که خواند، تقلب که کرد، بعد دست و دهان خود را شست و به این بهانه که چرا اعتراض کرده اید و دروغ های احمدی نژاد را عیان کرده بودید به دستگیری گسترده اصلاح طلبان دست زد. روزنامه ها را بست و آن چه را مردم گمان می داشتند که دیگرعملی نیست، به اثبات رساند.

سوراخ دعا
اما دریغا که باز هم سوراخ دعا گم شد، گفت هفت در را بستی نمکی یک در را نبستی. و همان یک در کفایت داشت. کسانی که تنها و تنها روش و اسلحه شان تندروی است و سیاست اعلام شده شان فرمان و ترمز بریدگی، در این کار هم تند رفتند بنابراین هم کهریزک بیرون زد و هم ناچار شدند یک فیل قدیمی را قربان بدهند [مقصودم مرتضوی است]. تازه اعتراض و ریزش را به خانه نزدیک ترین نزدیکان نظام بردند. درز قبایشان بیرون زد و آشکار شد که حکومت مدعی دین، از حمایت روحانیون بزرگ محروم است یک مصباح یزدی را دارد و نیمی از نوری همدانی را، سهل است ناگزیر شده بر هر مرجع مامورانی بگمارد.

چنین است که باید گفت بر شما جوانان و زنان ایرانی که نام سبز بر خود داده اید درود. درود که کاری کردید که نفس در سینه شان حبس شد. چادر از سر پوپولیست برساخته آقای جنتی افتاد. سفرهای استانی بر اب افتاد. آنکه ادعا می کرد همه جای جهان مردم به استقبالش می آیند و با دست نشانش می دهند، و مموتی مموتی می کنند، دیگر از میان حلقه صدها محافظ خلاصی اش نیست و همان بهتر که در کاخ سعدآباد که اسلاف را مسخره می کرد که چرا در آن جا قرار دارند، محبوس بماند. او که برای هر سفر دعوت شده و نشده ای بهانه می یافت و هواپیمای اختصاصی را بیش از هر رییس دولتی دوانده بود، بعد از تولد جنبش سبز دیگر باید بپذیرد که دعوت کننده ای در کار نیست مگر ونزوئلا و سوریه و یکی دو دیگر از کشورهای فقیر که انتظار کمک دارند. یعنی که طشت پوپولیسم و آزادی مطلق بیان از بام افتاد.

اینک با ازادی هر یک از کسانی که بعد از انتخابات ریاست جمهوری توسط دادستان وقت سعید مرتضوی به زندان افتادند تا بعدا برای آن ها سند و مدرک [معمولا از گفته های خود آن ها و یا از اسنادی که از خانه شان به دست آمده] ساخته شود، سبز اندیشان در می یابند که چه قدرتی در اجتماع آن هاست. با ازادی هر یک از اسیران این نبرد نابرابر این سئوال در اذهان پیدا می شود که این صاحبان قلم و اندیشه چرا در زندان بودند. کیهان و ایران و وطن امروز و دیگر روزنامه هائی که از کیسه مردم و به خرج خزانه شان چاپ می شود برای فریب، چند ماه است که به هواداران بی گناه و فریب خوردگان ساده زیستی و مردمی می گویند زندانی ها با آمریکا رابطه داشته و قصد داشته اند حکومت را براندازند. حتما بخشی از جامعه و هواداران دولت هم این سخن ها را باور کردند. اما گمان نکنند همه آن قدر غافلند که از خود نمی پرسند پس چه شد، چرا در دادگاه که رفتند به جای هر چه از زندانیان به زور هم شده اقرار گرفتید که انتخابات درست بوده است و دولت احمدی نژاد قانونی است.

گمان ندارند هیچ کس سراغ عبدالله رمضان زاده را نخواهد گرفت و هیچ کس سخن وی را ساعتی قبل از دستگیری به یاد نخواهد آورد که به دوستان و همراهانش گفت می خواهند مذاکره کنند می خواهند معامله کنند، می خواهند تسلیم شوند، برای این کار باید ما آزاد نباشیم و ما بی صدا باشیم.

استدلال و توجیه
برای اینکه این صورت مساله از یادها نرود باید به یکی از آسیب های جامعه در سال های اخیر اشاره کرد.

در سال های اخیر همواره بعد از دستگیری هر یک از روزنامه نگاران و سیاست پیشه گان، کسانی آماده بوده اند که در پاسخ دیگرانی که دنبال علت و بهانه دستگیری می گشتند بگویند "لیلاز هفته قبل از دستگیری در فلان رادیو فاش کرد که اوضاع اقتصادی دولت خراب است برای همین به بند افتاد"، یا "زیدآبادی در آن سخنرانی وقتی گفت اعمال همه مقامات کشور باید زیر نظارت مردم باشد" اشاره اش به رهبر بود "از همان موقع حدس می زدیم دستگیر شود". یا "سحرخیز از همان زمان که برخوردش با محسنی اژه ای را علنی کرد و حتی محل گاز گرفتن وی را مشخص کرد، باید خودش را آماده زندان سخت می کرد". این تحلیل ها که گاهی به جای توجیه و دلیل دستگیری مطرح می شد عملا فضائی ساخت که تندروها می خواستند. انگار که دستگیر شدگان مقصرند که جوانب احتیاط را رعایت نکردند.

این گونه استدلال ها چنان جا افتاده بود که اگر کسی بعد از هر کدام از این تحلیل ها می پرسید مگر مصاحبه کردن با یک رادیو یا فاش کردن یک امر که اتفاق افتاده یا انتقاد از رییس دولت جرم است، حتی وکیلان دعاوی هم به این ساده دلی وی می خندند. چنان که سال ها قبل در تفسیر بستن فله ای روزنامه ها و به زندان انداختن دویست روزنامه نگار، آگاهان ابرو بالا می انداختند و می گفتند رهبر جمهوری اسلامی در یک سخنرانی مطبوعات اصلاح طلب را "لانه دشمن" خواند، آقای عباسعلی علیزاده مدیر کل وقت دادگستری تهران با شنیدن این پیام احساس تکلیف کرد و تلفن کرد به مرتضوی و از وی خواست اما هم به گروه های تحت امرش آماده باش داد و موتورسیکلت سواری به راه افتاد با ده ها حکم توقیف.

شنونده این سابقه و پیشینه باید هیچ از خود نپرسد عدل کجاست، قانون کجاست، اگر با استنباط از نظر رهبر می شود عده ای را به زندان انداخت دیگر چه نیازی به قانون نویسی است، چه لزومی به قاضی و دادگاه هست. برای اداره کشور وجود یک رهبر و یک از جان گذشته تاریخ نخوانده و عبرت نگرفته جاه طلب و آماده فنا شدن کافی است.
چنان که هم امروز می توان پرسید گناه مازیار بهاری که این همه مدت در زندان ماند چه بوده است. پاسخ قانع کننده و قانونی وجود ندارد .

جرم:ایرانی بودن
بهاری فقط و فقط بدان جهت به زندان افتاد که ایرانی بود، و آشکار شد در وطنش از همه جای جهان بی پناه ترست، چرا که نمایندگان مجله معتبر نیوزویک در هر کجای گیتی به بند افتند وزارت خارجه آن کشور امان از دستگاه قضائی می برد که مبادا حقی از تبعه اش ضایع شود. از طرف دیگر در همین ایران هم اگر مازیار، مازیار نبود و اهل بهار همدان نبود و یکی بود اهل کانادا و در کبک به دنیا آمده بود حتی یک روز هم زندانی نمی شد، چنان که هیچ خبرنگار خارجی نشده است. دولت بیگانه ستیز که دست و دلش برای تبلیغات می لرزد و خبرنگار خارجی را روی سر می نشاند حداکثر کاری که با خبرنگار خارجی کرده لغو مجوز و ابلاغ خروج از کشور ظرف دو روزست که معمولا با استقبال ماموران رسمی دفتر ریاست جمهوری و هدیه مخصوص رییس جمهور در سال های اخیرعملی می شود [مانند رفتار با ملوانان انگلیسی که گفته شد جاسوس بوده به خاک ایران تجاوز کرده اند]. در همین انتخابات اخیر بنا به ادعای وزارت ارشاد صدها خبرنگار خارجی در تهران بودند، گزارش هایشان هست، معقول ترین و متعادل ترین گزارش ها از آن مازیار بهاری بود، اما هیچ کدام به جز مازیار بهاری زندانی نشدند. هیچ کدام مجبور نشدند اعتراف کنند که خبرنگاری یعنی جاسوسی پس غلط نیست اگر گفته شود او زندانی شد به جرم ایرانی بودن.

ما یک بار دیگر هم این وضعیت را آزموده ایم، آخرین پادشاه در حالی که هر ماه با یکی از رسانه های بزرگ جهان مصاحبه می کرد اما در ده سال پایان سلطنت خود هیچ روزنامه نگاران ایرانی را نپذیرفت و فقط به امیر طاهری سردبیر وقت کیهان زمانی که شرایط سخت شده بود برای نمایش فضای باز سیاسی مصاحبه ای داد. خواستم بگویم از قدیم مرغ همسایه غاز بوده و مرغ خودی وظیفه اش فقط تخم گذاری و لایقش همان که بر سرش بکوبند.
چنان که محمد قوچانی هم زندانی شدنش به جرم آنست که در میان نسل جدید روزنامه نگاری ایران از همه موفق ترست و خود را به امکانات انجمن دولتی قلم نفروخته و حقوق بگیر دفتر رسانه های رییس جمهوری نیست.

فقط برای ماندن
و این ها همه یعنی مصرف کردن از آبروی نظام و کشور برای حل مشکلات خود، برای ماندن چهار سال بر اریکه قدرت و ترک تازی با پول نفت، و به کار گماردن فک و فامیل و دوستان.
انتقال جمع کثیری از معتقدان به نظام از زندان انفرادی به زندان عمومی، آرام آرام آزاد کردن زندانیان، و در نهایت غایب شدن همه کسانی که تاکنون بازجوئی می کردند و آمدن گروه جدیدی با لبخند و پیام فرستادن برای خانواده ها که سند بیاورید و زندانی خود را آزاد کنید سناریوئی است که همه آن را حفظ شده اند. در زمانی که موقع مرخص شدن می رسد آن وقت از لوازم کار یکی هم فرستادن ماموران خوش لباس و خوشروست تا استدلال کنند که تندروی صورت گرفته و زندانی کردن شما کار بدی بود و بهترست برای حفظ کیان نظام گلایه ها مسکوت بماند. این سیاستی است که در سی سال گذشته بارها و بارها به عمل در آمده و به نظرشان می رسد که تنیجه داده است در حالی که فقط دردها را مجتمع کرده، مزمن کرده. اما این بار تفاوتی دارد، هزاران و بلکه میلیون ها چشم از پشت عینک سبز به همه کسانی نگاه می کنند که با اشک و آه خانواده، پدران و مادران و فرزندان از در اوین خارج می شوند. چشم هائی که دنیا را از پشت عینک سبز می بینند خوب می دانند که آزادی زندانیان دستاورد کدام پایداری است و از کدام رفتار جهان پسند و صلح جو و آرامش طلب به دست آمده است. ورنه شیطان پرستانی که جز عتاب و خطاب و شکنجه و آزار کاری نمی دانند، از خدایشان بود که چشم ببندند و رو بگردانند و مانند آن تیرانداز بام مسجد لولاگر شلیک کور کنند.

اما سبزها شبی که مازیار بهاری و هر یک از همبندانش آزاد می شوند با شاخه گلی به استقبالشان می روند و در دل برایش و برای همه آن ها، سرود آزادی می خواند.